اخلاق، نقشه راه قرآن برای تجربه زندگی بهشتی
تاریخ انتشار: ۲۷ شهریور ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۷۰۱۸۴۴
قرآن به عنوان نسخه حیات‌بخش و تعالی انسان راه‌هایی را پیش روی او می‌گذارد که در کمال آرامش و صحت و بدون سختی، مسیر رشد را طی کند و به بالاترین قله‌ها دست یابد؛ از مهم‌ترین و راهبردی‌ترین این راه‌ها اخلاق است که مرور آیات روشنگر قرآن جلوه‌های جذاب و اثرگذاری از آن را نمایان می‌کند و اگر به کار بسته شوند حیات طیبه را برای آدمی به ارمغان می‌آورند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
در فرهنگ و ادبیات قرآن اخلاق به چه معناست و دایره شمول این تعبیر چه اموری را دربرمی‌گیرد؟
اصولاً اخلاق در مکاتب مختلف فلسفی، عرفانی و اخلاقی به معنای مجموعه‌ای از خُلقیات و صفاتی که انسان باید داشته باشد و بر اساس آن شخصیت خود را شکل دهد، شناخته می‌شود. قرآن هم وقتی در سوره مبارکه قلم به پیامبر(ص) که مورد هجمه کفار قرار گرفته بودند، می‌فرماید: «وَ إِنَّکَ لَعَلی خُلُقٍ عَظِیمٍ» از اخلاق به خُلق‌وخو و ملکات اخلاقی تعبیر می‌کند؛ بنابراین ظاهراً در گام نخست باید پذیرفت اخلاق در تعبیر قرآن مجموعه‌ای از ملکات و صفاتی است که در شخصیت انسان به قدری راسخ شده که همچون خلقت آدمی است. عرب‌های معاصر نزول هم معتقد بودند خُلق انسان‌ها مانند خلقت آن‌هاست.
اخلاق مدنظر قرآن و آنچه در حوزه خلقیات و اخلاق بر آن تأکید دارد از نظر رشد و تعالی فردی و اجتماعی چه بستری را برای انسان فراهم می‌کند؟
قرآن کتاب انسان‌سازی و تحول است. تحول یعنی انسان در نقطه‌ای کاملاً منفی در برخی خُلقیات، اعتقادات و گرایش‌ها و رفتارها قرار دارد که رسالت دین و قرآن تبدیل آن‌ها به ارزش است؛ بنابراین وقتی از نظام اخلاقی یا اخلاق در قرآن سخن می‌گوییم مراد این است قرآن رسالت خود می‌داند دربرابر گرایش‌ها و رفتارها چنان عمل کند که تبدیل به ملکات شوند. به عبارت دیگر، مدل تربیتی و تحولی قرآن چنین است که انسان را از دایره خُلقیات نامناسب خارج و بر یک‌سری خُلقیات مطلوب، راسخ و به‌قدری پایدار کند که تبدیل به اخلاق فردی و اجتماعی جامعه دینی شود.
سراسر آیات قرآن را که بررسی کنیم، درمی‌یابیم مسئله تغییر خلقیات به نحو بسیار برجسته‌ای موردتوجه است. در پی این توجه و تأکید، مردمی که دنیایشان به‌قدری کوچک بود که سر مسائل کوچک درگیر می‌شدند و زمینه تباهی را برای هم فراهم می‌کردند، برادر شدند و روحیه اخوت یافتند و خداوند به واسطه قرآن و زیر چتر تربیت الهی، آن‌ها را برادر کرد. از این رو، با بررسی مباحث تربیت اخلاقی قرآن درمی‌یابیم قرآن از نقطه‌ای به اصلاح بینش‌ها آغاز می‌کند و نخستین اثر ماندگار در پرتو این تغییر آن است انسان‌هایی را که حیات طیبه دارند، تربیت می‌کند. در حیات طیبه، انسان نه تنها عمل صالح انجام میدهد بلکه به‌شدت به آن عشق می‌ورزد و در مقابل، از هر کار بد و ناشایستی تنفر دارد، این یعنی زندگی دلچسب که انسان در پرتو دین هر چه انجام میدهد برای او جاذبه دارد، از این رو بخش عظیمی از گزاره‌های قرآنی به مسئله اخلاق اختصاص دارد.
قرآن برای رسیدن به حیات طیبه چه قله‌های رفیع اخلاقی را مدنظر دارد که انسان باید به آن‌ها نائل شود؟
نخستین مسئله اخلاقی در فرهنگ قرآن، ایمان است. وقتی می‌گوییم فلانی مؤمن است یعنی اطمینان خاطر دارد و باور کرده و بر اساس باور عمل می‌کند؛ از این رو در تعبیر قرآن است: «إِنَّ الَّذینَ آمَنوا وَعَمِلُوا الصّالِحاتِ» یعنی کسی که بر اساس باورهای درست عمل کند. بنابراین از مهم‌ترین قله‌های اخلاقی مورد تأکید در قرآن که برای تکمیل و صعود به آن تدبیر شده (ایمان مراتبی دارد) مسئله ایمان است.
مفهوم دیگری که در نظام اخلاقی قرآن موردتأکید قرار دارد، تقواست؛ یعنی ابراز رفتاری که همراه با مراقبت باشد و از غفلت فاصله بگیرد. وقتی انسان هوشیار بود و از اموری که ممکن است به او ضربه بزند، حیا کرد، تقوا کرده است. بدون تقوا اعمال انسان از دست می‌رود؛ چنان‌که قرآن می‌فرماید: «إِنَّما یَتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ المُتَّقینَ» یعنی خدا از انسان‌های متقی و هوشیار می‌پذیرد. دیگر مفاهیم کلیدی اخلاق در قرآن ذیل چتر ایمان و یا تقوا قرار می‌گیرد. مثلاً صبر که حافظ ایمان است و سبب می‌شود انسان در مسیر درست پیش برود، زیرمجموعه تقوا قرار می‌گیرد؛ انسان صبور در مواضع خود پایداری می‌کند، اگر در موضع ترک معصیت است پایداری می‌کند و هزینه‌های مؤمن بودن را می‌پردازد. اینکه در روایات آمده صبر نسبت به ایمان همچون سر در بدن است، یعنی ایمان بدون صبر حیاتش را از دست میدهد. از این رو، از عوامل مؤثر برای نائل شدن به قله تقوا، صبر است.
رهاورد رعایت اخلاقی که قرآن مدنظر دارد و ملکات اخلاقی که به آن‌ها توصیه می‌کند، چیست و چه تحولاتی را برای انسان رقم می‌زند؟
اگر بناست در بهشتی که قرآن ترسیم کرده و برای مثال در سوره مبارکه واقعه درباره آن می‌فرماید: «عَلی سُرُرٍ مُتَقابِلِینَ» زندگی کنیم باید بدانیم دین و قرآن آمده‌اند تا ما را برای زندگی اخروی ورزیده کنند؛ یعنی این‌طور نیست که در این زندگی دنیایی دروغ بگوییم، غیبت کنیم و حرام بخوریم بعد در آخرت، بهشت را تجربه کنیم! بهشت در دنیا ساخته می‌شود؛ به عبارت دیگر، بهشت متعلق به مؤمنانی است که ملکات بهشتی را در خود نهادینه کرده‌اند. اگر دُز اخلاق قرآنی در جامعه افزایش یابد جامعه دینی بیشترین میزان از زندگی دلچسب را تجربه می‌کند. برای مثال اگر مردم به هم دروغ نگویند، به هم حسادت نکنند، در برابر ظلم ایستاده و تعاون در برّ و نیکی داشته باشند، اگر دور آن‌ها را که ستم و فساد می‌کنند، خلوت کنند «وَلَا تَعَاوَنُوا عَلَی الْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ» زندگی شیرینی برای همه رقم می‌خورد. در عصر غیبت هم زندگی مهدوی یعنی تلاش برای تجربه زندگی مؤمنانه و رو به تعالی. اگر اخلاق قرآنی در جامعه حاکم شود و توسعه یابد مَثَل زندگی ما مَثَل بهار می‌شود!
آمنه مستقیمی
منبع: قدس آنلاین
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۷۰۱۸۴۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
زندگی با آیه ها یک فعالیت هم افزا با حضور دستگاه های مختلف بود
به گزارش خبرنگار مهر، حجت الاسلام تقی زاده دبیر پویش طرح ملی زندگی با آیه ها و رییس سازمان دارالقرآن در نشستی که پیرامون بحث و بررسی طرح زندگی با آیه ها امروز دوشنبه دهم اردیبهشت ماه با حضور جامعه قرآنی و تمامی دستگاه های مشارکت کننده در مجمتع فرهنگی سرچشمه برگزار شد، گفت: زندگی با آیه ها یک فعالیت هم افزا با حضور دستگاه های مختلف فرهنگی بود. نظر سنجی قبل از ماه مبارک انجام شد و بعد از آن نیز مجدد آن را تکرار کردیم تا اثر بخشی فعالیتهای انجام شده را دریابیم. در این عملیات تولیدات مکتوب، تولیدات فضای مجازی و فعالیتهای که در صدا و سیما شکل گرفت و اتفاقاتی که در زیر ساخت ها اتفاق افتاد و تبلیغات محیطی یکی دیگر از ارکانی بود که سعی کردیم در تصویر کردن بهتر این طرح از آن کمک بگیریم.
وی ادامه داد: در نامه ای که حجت الاسلام قمی بهمن ماه و قبل از آغاز ماه مبارک رمضان به دفتر رهبر معظم انقلاب ارسال کردند نظر معظم له را برای اجرای چنین طرحی در ماه مبارک جویا شدند که پاسخ به این نامه رهبر انقلاب این چنین آمده است: «کار قرآنی در شمار مبارک ترین کارهای جهادی و اسلامی است مراقب باشید در نیمه راه رها نشود و پیگیری نکردن و برنامه ریزی نکردن آفت برنامه های شوق انگیز است.»همه فعالیتهای قرآنی را رهبری در راستای فهم و تدبر می بینند که در این زمینه حفظ قرآن تاثیرات خودش را دارد.
رییس سازمان دارالقرآن اظهار داشت: ما حفظ آیات موضوعی را به عنوان نقطه کلیدی مطرح کردیم که با نگاه کارشناسی به تمامی مراحل از تصحیح و جریان حفظ و عمل و قرآنی شدن را دنبال کرد. فلذا توجه ویژه ای به حفظ موضوعی داشتیم. ما با این نگاه هدف از طرح زندگی با آیه ها را گفتمان سازی و تببین معارف قرآنی نیاز جامعه در راستای فریضه جهاد تبیین با این طرح مورد توجه قرار دادیم.
تقی زاده ادامه داد: در ماه مبارک رمضان چهار سطح عملیاتی طراحی شد.گفتمان سازی زندگی با آیه ها از عنوان تا مفهوم اینکه قرآن به دنبال سامان بخشی زندگی است، به عنوان نخستین سطح برشمرده شد. همچنین شکل گیری هم افزایی بین جریان های مردمی و دستگاه ها با این تناسب که فعالیت خودمان تقویت میدان باشد. مخاطب محوری که معیار اصلی ما بوده در تفکیک مخاطبان با عنوان های مختلف بانوان و نوجوان در این طرح مورد توجه واقع شده است.
دبیر پویش طرح زندگی با آیه ها با اشاره به اینکه نظرسنجی قبل و بعداز فعالیتهای قرآنی ماه رمضان داده های خوبی میدهد، اظهار داشت: نظر سنجی با سنجش دو هزار نفر از استانها و تهران انجام شد در این نظر سنجی بالغ بر ۷۵ درصد حسرت حفظ نکردن قرآن را دارند. اکثر افراد در خانه از قرآن شخصی استفاده می کنند که با آمدن نظر سنجی دوم که روزهای آینده نتایجش مشخص می شود میتوان تحلیل های خوبی در این زمینه انجام داد.
کد خبر 6092100
بازداشت مروج کودکهمسری برای تبلیغ آرایشگاه زنانه در اینستاگرام